Alfabet Foundera: E (Exit)

Sukces czy porażka? Wierzymy, że każdy zamknięty projekt to lekcja i nie powinniśmy traktować go w kategorii porażki. Z perspektywy operacyjnej ważne jest rozważenie sposobu zakończenia inwestycji. W cyklu „Alfabet Foundera” E, jak Exit.

Zacznijmy od kilku istotnych definicji.

Exit startupu to moment, w którym założyciele i inwestorzy w startupie zamykają jego działalność lub wycofują się z inwestycji. Wyjście ze startupu oznacza sprzedaż udziałów lub akcji w firmie przez właściciela (i inwestorów). Jest to rodzaj zakończenia cyklu życia startupu, który przynosi zwrot z inwestycji (ROI) lub zysk, w zależności od obecnej sytuacji firmy. Plan biznesowy powinien już zawierać strategię wyjścia, na którą inwestorzy się zgadzają w trakcie etapu umowy inwestycyjnej.

Exit strategy to strategia określająca podejście do prowadzenia firmy w kierunku opłacalnej sprzedaży przedsiębiorstwa lub jej udziałów. Określa, w jaki sposób przedsiębiorca lub inwestor zamierza wyjść z inwestycji lub działalności biznesowej. Wiąże się to z określeniem harmonogramu wyjścia, wprowadzeniem go w dobrze zdefiniowany proces oraz zapewnieniem struktury firmy, która umożliwia wykorzystywanie ewentualnych pojawiających się szans. Pozwala to nie tylko zabezpieczyć inwestycję, ale także maksymalizować zyski i minimalizować potencjalne straty.

Dlaczego strategia wyjścia jest istotna?

Dzięki zdefiniowanej strategii wyjścia dla startupu, firma będzie miała jasny plan działania, aby podejmować decyzje we właściwym momencie na zmieniającym się rynku, niezależnie od tego, czy wystąpią korzystne, czy niekorzystne zdarzenia. Startupy powinny planować sposoby spłaty długów w trudnych czasach lub minimalizować straty, gdy firma daje oznaki kryzysu. Dla inwestorów posiadanie strategii wyjścia jest istotne w celu osiągnięcia jak najlepszego zwrotu z inwestycji (ROI) lub minimalizacji strat.

Jakie są rodzaje startup exit strategy? 

Istnieje kilka różnych sposobów przeprowadzenia exitu w startupie, w zależności od celów firmy i obecnej sytuacji:

1. Fuzje i przejęcia (M&A): Fuzja polega na połączeniu dwóch firm w celu stworzenia nowej jednostki. Może to być strategia wyjścia, gdy startup łączy się z innym przedsiębiorstwem, aby wspólnie działać na większą skalę lub zwiększyć wartość dla udziałowców. Z kolei przejęcie oznacza sprzedaż firmy innej, która może chcieć rozszerzyć swoje zasięgi geograficzne, wyeliminować konkurencję lub zdobyć dodatkowe talenty, infrastrukturę lub produkty. Przejęcie przez strategicznego inwestora to najczęstszy rodzaj wyjścia, stanowiący nawet połowę wszystkich transakcji.

Oba procesy mogą być czasochłonne, ale negocjacje mogą przynieść większe zyski. Ważne jest posiadanie dobrej drużyny prawników, aby przeprowadzić cały proces. Samo przygotowanie do wyjścia może zająć nawet do dwóch lat.

2. Pierwsza oferta publiczna – IPO (Initial Public Offering): 

Wprowadzenie startupu na giełdę to kolejna forma exitu. W tym przypadku startup staje się publiczną spółką akcyjną, a jego akcje są dostępne na rynku giełdowym. Inwestorzy i założyciele mogą sprzedawać swoje udziały na giełdzie. 

IPO spółki jest najbardziej pożądaną, ale i najrzadszą metodą wyjścia. Według raportu PitchBook-NVCA Venture Monitor za rok 2022, który śledzi amerykański rynek VC, IPO odpowiadają za najwyższą wartość exitów, ale ich liczba jest stosunkowo niewielka. Z kolei dane z Raportu Startup Poland pokazują także, że najgorszym rokiem dla startupów, które chciały wejść na giełdę, był rok 2023, kiedy globalnie liczba IPO spadła o 31%. 

IPO stanowi także ogromne wyzwanie. Należy spodziewać się intensywnej i ciągłej kontroli ze strony akcjonariuszy, organów regulacyjnych i społeczeństwa. Dodatkowe wymagania dotyczące IPO obejmują obowiązkowe raportowanie postępów i wyników.

3. Sprzedaż wtórna – secondary sale

Transakcje, w ramach których obecni akcjonariusze startupu, tacy jak założyciele, pracownicy lub pierwsi inwestorzy, sprzedają swoje udziały nowym inwestorom, takim jak inwestorzy venture capital na późniejszym etapie rozwoju (VC), firmy private equity lub korporacyjni nabywcy. Jedną z głównych zalet sprzedaży wtórnej dla VC jest to, że może ona szybko zapewnić płynność finansową i zwrot środków sprzedającym – bez czekania na finalny exit, który może trwać lata. Sprzedaż wtórna z kolei może pomóc VC w dywersyfikacji portfela, zmniejszeniu ekspozycji na ryzyko i uwolnieniu kapitału na nowe inwestycje. Ponadto może zapewnić wyrównanie i motywację wśród akcjonariuszy startupu, umożliwiając niektórym z pierwszych sponsorów częściową lub pełną wypłatę, przy jednoczesnym przyciągnięciu nowych inwestorów, którzy mogą dodać wartość i wsparcie firmie.

4. Wykup Managementowy ​- MBO (Management Buyout)

Jeśli Founderzy lub obecny zarząd startupu chcą przejąć kontrolę nad firmą, mogą oni wykupić udziały od obecnych inwestorów lub akcjonariuszy. To może być szczególnie atrakcyjna opcja, gdy założyciele chcą zachować kontrolę nad firmą, ale jednocześnie zrealizować część zysków z inwestycji.

5. Plan akcjonariatu pracowniczego – ESOP (Employee Stock Ownership Plan)
W niektórych przypadkach exit może polegać na udostępnieniu pracownikom udziałów w firmie poprzez plan udziałów pracowniczych (ESOP). To pozwala pracownikom stać się akcjonariuszami i dzielić się w zyskach lub wartości firmy w momencie exitu.

6. Upadłość

Gdy spółka osiągnie stan niewypłacalności, zasadne może być ogłoszenie upadłości. Przedsiębiorca zostaje pozbawiony możliwości korzystania, jak i zarządzania przedsiębiorstwem. Majątek spółki objęty zostanie przez syndyka, który oprócz zabezpieczenia go, będzie również nim zarządzał oraz przystąpi, co do zasady, do jego likwidacji.

7. Likwidacja

Jest to powszechna strategia wyjścia dla upadających przedsiębiorstw. Likwidacja to jedna z najbardziej ostatecznych opcji, polegająca na zamknięciu firmy i sprzedaży wszystkich aktywów. Wszelkie zarobione środki pieniężne muszą zostać przeznaczone na spłatę długów i akcjonariuszy. 

Więcej o tym, jak zlikwidować spółkę z o.o. możesz przeczytać tutaj.

–

Już przygotowując biznesplan, założyciele startupów powinni rozważyć sposoby wyjścia z inwestycji. Wybór odpowiedniej strategii jest kluczową decyzją dla Founderów i inwestorów – niezależnie od tego, czy firma kwitnie, czy startup jest jedną z 9 na 10 organizacji, które ponoszą porażkę.

Monika Szewczyk